Elton Lioe-A-Tjam (ABO): Democracia participativo, ta encera mas cu algun cambio cosmetico den e ‘Kiesverordening’
Despues cu partido ABO a mustra riba e falta di democracia riba nos isla, e nivel hopi abou di debatenan parlamentario y e mal funcionamento di nos sistema democratico den varios publicacion y comunicadonan radial, awor despues di 31 aña di Status Aparte y 16 aña cu Aruba a wordo goberna pa un solo partido, awor diripiente algun politico tradicional ta admiti publicamente cu e sistema democratico no ta funciona, cu gobierno no ta respeta parlamento, nan mes tin berguensa con parlamento ta funciona y cu esaki tin cu wordo cambia. Porcierto un desaroyo positivo, pero e pregunta ta keda si esaki ta algo di sinceridad of algo di mas manipulacion politico, pa solamente gana voto. No lubida e frase ‘Campaña ta un cos, goberna ta otro’.
Ultimo tempo, e falta di esunnan cu a haya mas voto riba un lista durante eleccion den parlamento, ta wordo uza como excuus pa e nivel hopi abou di nos parlamento y e falta democratico na Aruba. Pues pa falta di algun ‘vote getters’ den parlamento (pues nada di capacidad of cualidad), nos sistema democratico no ta funciona. P ’esey mester cambia e ‘Kiesverordening’ awor. Pa algun hende, esaki ta e cambio necesario cu lo drecha e falta democratico. E webo di Columbus. Pero en realidad e ‘solucion’ aki, ta nada otro cu e practica existente di tur partido tradicional di busca cierto persona popular pa pone riba lista. No ta un secreto cu e partidonan aki ta gusta acerca musico, sindicalista, deportista y hasta comediante pa afilia nan mes cu e partido, pasobra nan ta popular. Un cierto politico hasta a haci’e su hobby pa rondona su mes cu musiconan, uzando fondonan publico. Aspectonan di formacion, contenido of dedicacion pa sirbi pueblo, eseynan no ta importante pa e partidonan tradicional. Solamente e cantidad di voto, pa asina keda na poder, ta importante. Awendia, nos tur por wak e resultado di e politica tradicional aki di popularidad. Awendia, nos tur ta testigo y victima di e ‘logronan’ di esunnan cu haya mas voto. Awendia nos tur por mira con esunnan cu a haya mas voto, ta sinti nan mes manera un Dios, enbes di un sirbido di pueblo. Pues den nos humilde opinion, un cambio asina lo no hisa e nivel parlamentario, drecha e falta democratico of lo ta un garantia cu pueblo su interes lo wordo sirbi porfin.
Un fabula similar tambe a wordo conta na 1997. Den e aña aki, e politico tradicional a laga pueblo (incluso tur gremio) kere cu si hisa e salario y beneficionan di minister y parlamentario barbaro, e nivel democratico tambe lo a subi. Mientrastanto nos tur sa cu esey tabata un engaño y cu parlamentarionan mes ta keha di e nivel hopi abou y e falta democratico. E ta zona masha leuk y popular pa culpa ‘esunnan di tiki voto’ pa e falta democratico y cu un cambio den e ‘Kiesverordening’, unda esun cu haya mas voto lo drenta parlamento, ta e solucion. Pero en realidad, esaki ta un otro forma pa no atende cu e problema real: NOS POLITICONAN TRADICIONAL NO TA SCUCHA OF RESPETA PUEBLO DESPUES DI ELECCION!
Awendia, ministernan y parlamentarionan ta haci manera cu nan ta doño di Aruba, pasobra pueblo a haci nan popular of a duna nan e ‘mandato’ pa haci y deshaci. Awendia, pueblo tin cu bay cerca un minister of parlamentario pa haya cualkier cos, mientras pa ley nan tin e derecho pa esaki caba. Awendia, pueblo mester tin e mesun opinion cu e partido cu ta na mando, sino intimidacion y persecucion. Con esaki por wordo considera como democracia?
E sistema democratico nunca a funciona y esey a conduci cu Aruba ta den e situacion cu e ta actualmente aden. No tin ‘accountability’ politico y corupcion a bira algo normal den politica. E lo ta mas miho y sincero pa drecha henter e sistema democratico awor, enbes haci algun cambio cosmetico. Nos di partido ABO ta di opinion cu e cambionan proponi den e ‘Kiesverordening’, lo no hisa e nivel parlamentario of duna pueblo mas bos y poder democratico. E cambionan proponi, ta manera pone un poco lipstick riba cara pa mustra bunita.
Si e partidonan tradicional kier cuminsa duna contenido na nos sistema democratico y participacion real na pueblo, laga nan inclui tambe e siguiente puntonan den e discusion y e tratamento riba e cambionan cosmetico den e ‘Kiesverordening’:
- Introducion di e ley encuanto financiamento di partidonan politico;
- Areglo husto pa subsidio igual pa tur partido politico cu ta participa na eleccion. Asina por limita dependencia di ‘Big Fishnan’;
- Areglo husto di tempo di transmision (‘zendtijd’) na television y radio pa cada partido politico. Asina pueblo por haya mas informacion y e partidonan nobo cu no tin un propio medio di comunicacion por comunica cu pueblo sin cu nan ta wordo boicot;
- Institui un Autoridad Electoral (cuerpo di arbitronan) cu ta supervisa e campaña electoral y cu poder di duna sanccion si ta necesario. Su tarea lo ta pa vigila conducta, comportacion etico etc.;
- Haci limpi (‘opschonen) e rigistro di votadornan na Censo. Esaki pa evita fraude (pa hendenan cu no ta autorisa, por eherce e derecho di voto);
- Crea e posibilidad pa sostene lista di partido politico (nobo), via e propio partido cu mester cumpli cu e rekisito di colecciona un cierto cantidad di firma pa por tuma parti na e eleccion. Esaki lo ta mas facil, practico y moderno enbes di pidi e cuidadano bay censo pa firma un lista. E ora ey e lista di firma solamente mester wordo controla;
- Crea e posibilidad pa Arubianonan cu ta biba den exterior (cu pasaporte Hulandes) por vota den eleccion 2017.
Expresionnan haci den e articulo aki no necesariamente ta refleha opinion di ArenaPoliti.co